πλάστιγγα

πλάστιγγα
η / πλάστιγξ, -ιγγος, ΝΜΑ, ιων. τ. πλήστιγξ Α
ο καθένας από τους δίσκους τού ζυγού, τής ζυγαριάς
νεοελλ.
1. είδος ζυγού μεγάλων διαστάσεων κατάλληλου για το ζύγισμα βαρέων σωμάτων
2. φρ. «η πλάστιγγα κλίνει» ή «η πλάστιγγα γέρνει» — λέγεται στις περιπτώσεις που ένα άτομο ή ένα σύνολο αποκτά υπεροχή έναντι άλλου. || (μσν.-αρχ.) στον πληθ. αἱ πλάστιγγες και, κυρίως, αἱ πλήστιγγες
τεμάχια λεπτής σανίδας χρήσιμα για τη συγκράτηση σπασμένου οστού στη θέση του, οι χειρουργικοί νάρθηκες
αρχ.
1. ζυγαριά
2. μικρός δίσκος τον οποίο τοποθετούσαν στην κορυφή τής κοτταβικής ράβδου, και, ειδικότερα, ο μικρός δίσκος στον οποίο κάθε παίκτης έχυνε το κρασί κατά τη διάρκεια τού παιχνιδιού τού κοττάβου
3. το όστρακο στρειδιού
4. επιτραχήλιο σάγμα τών αλόγων, το περιαυχένιο
5. λουρί δεμένο σε ραβδί με το οποίο χτυπούσαν τα υποζύγια για να τρέξουν, το μαστίγιο
6. μτφ. εκκλ. η τελική κρίση.
[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. εμφανίζει εκφραστικό επίθημα -ιγγ- (πρβλ. στήρ-ιγξ, στρόφ-ιγξ). Η σημ. τής λ. «δίσκος τής ζυγαριάς» θα επέτρεπε πιθ. την αναγωγή της στην ΙΕ ρίζα *pelә-/plā/pl- «πιάτο, ευρύς, απλώνω, εκτείνω» (πρβλ. παλάμη, πέλαγος, πλαξ κ.λπ.) Ο τ. πλάστιγξ θα μπορούσε να αποτελεί παρ. ενός αμάρτυρου ονόματος, πιθ. *πλαστος. Στην περίπτωση αυτή ο τ. *πλαστος θα προερχόταν είτε από *πλαθ-το- (< πλάσσω), πράγμα όμως, που θα γεννούσε σημασιολογικά προβλήματα, είτε από *πλατ-το οπότε θα έπρεπε να συνδεθεί πιθ. με το πλάτη. Η χρήση τής λ. πλάστιγξ με τη σημ. «μαστίγιο» παραμένει αινιγματική και προέρχεται πιθ. από παρετυμολογική σύνδεση με το ρ. πλήσσω].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Поможем решить контрольную работу

Look at other dictionaries:

  • πλάστιγγα — η ζυγαριά, κυρ. για μεγάλα βάρη: Τα φορτωμένα αυτοκίνητα ζυγίζονται σε πλάστιγγα …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • πλάστιγγα — πλάστιγξ scale of a balance fem acc sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • πλάστιγγ' — πλάστιγγα , πλάστιγξ scale of a balance fem acc sg πλάστιγγι , πλάστιγξ scale of a balance fem dat sg πλάστιγγε , πλάστιγξ scale of a balance fem nom/voc/acc dual …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ζυγός — Συσκευή με την οποία μπορούμε να κρίνουμε την ισορροπία μεταξύ μιας γνωστής δύναμης και μιας άγνωστης για να οδηγηθούμε έτσι από τη γνώση του μεγέθους της μίας στον προσδιορισμό του μεγέθους της άλλης. Με την πιο κοινή έννοια, στον όρο ζ.… …   Dictionary of Greek

  • κότταβος — Παιχνίδι δεξιοτεχνίας κατά την αρχαιότητα, το οποίο πιθανώς προήλθε από τη Σικελία. Ήταν πολύ συνηθισμένο στα συμπόσια του 4ου και του 5ου αι. π.Χ., καθώς συμμετείχαν σε αυτό ακόμη και εταίρες. Σκοπός του παίκτη ήταν να ρίξει το κρασί που είχε… …   Dictionary of Greek

  • ρέπω — ῥέπω ΝΑ 1. κλίνω προς μια ορισμένη κατεύθυνση 2. (ιδίως για πλάστιγγα) γέρνω προς τα κάτω («τὸ μὲν κάτω ρέπον ἐν τοῑς ζυγοῑς βαρύ τὸ δὲ ἄνω κοῡφον», Πλάτ.) 3. μτφ. έχω τάση, έχω έφεση πρός κάτι (α. «ρέπει προς την ακολασία» β. «ῥέπουσι πρὸς τὴν… …   Dictionary of Greek

  • ταλαντεύω — ΝΜΑ, και τανταλεύω Μ 1. κάνω κάτι να κινείται εναλλάξ προς δύο αντίθετες κατευθύνσεις, κουνώ εδώ κι εκεί 2. μέσ. ταλαντεύομαι κουνιέμαι όπως η πλάστιγγα γέρνοντας πότε εδώ και πότε εκεί ή πότε επάνω και πότε κάτω νεοελλ. μέσ. μτφ. έχω αμφίρροπη… …   Dictionary of Greek

  • επανορθώσεις, πολεμικές — Η οφειλή ενός ηττημένου κράτους προς τους νικητές, για την αποκατάσταση των ζημιών και απωλειών οι οποίες προξενήθηκαν κατά τη διεξαγωγή του πολέμου. Δηλαδή, πρόκειται για μια ειδική περίπτωση αποζημίωσης, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και… …   Dictionary of Greek

  • αλαφροζυγιάζω — και αλαφροζυγίζω 1. (για ζυγαριά, πλάστιγγα κ.λπ.) ζυγίζω ελαφρά, δείχνω βάρος κατώτερο από το πραγματικό 2. έχω ελαφρό βάρος, δεν είμαι βαρύς 3. είμαι ανόητος, αλαφρόμυαλος 4. μέσ. (για πτηνά) πετώ ελαφρά. [ΕΤΥΜΟΛ. < αλαφρο * + ζυγιάζω] …   Dictionary of Greek

  • αντισηκώνω — (Α ἀντισηκῶ, όω) νεοελλ. 1. σηκώνω λιγάκι 2. υψώνω («το σπαθί που αντισηκώνεις», Δ. Σολωμός) αρχ. 1. κάνω την πλάστιγγα να ισορροπήσει τοποθετώντας αντίρροπο βάρος, αντισταθμίζω 2. ανταποδίδω. [ΕΤΥΜΟΛ. < αντι * + σηκώ «ζυγίζω» < σηκός… …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”